Przyznamy szczerze, że nas samych zaskoczyły festiwale w Czarnogórze, a raczej ich ilość! Dla miłośników Morza Adriatyckiego i wybrzeża czarnogórskiegojest to dobra wiadomość. Jesień jest bardzo aktywnym okresem praktycznie w całym kraju. Sportowe, kulturowe i artystyczne wydarzenia dają szerokie możliwości wyboru, dla lubiących spędzać czas aktywnie, dla zwolenników wysokiej kultury, dla młodszych i dorosłych. Przewaga kulinarnych wydarzeń… no cóż nie powinna nikogo dziwić, zwłaszcza miłośników lokalnej kuchni, których wciąż przybywa – bo to w czym najczęściej, zaraz po krajobrazie zakochują się tutaj, odwiedzający.
Kalendarz jesiennych wydarzeń
| KIEDY | JAKIE WYDARZENIE | GDZIE (miasto) |
| 26-30 września | Jesienny Festiwal Filmowy | Mojkovac |
| 27 września | Międzynarodowy Dzień Turystyki | Tivat (Gornja Lastva) |
| 8 paźdzniernika | Dzień Širuna | Budva |
| 18-22 października | Festiwal Książek | Podgorica |
| 6 listopada | Festiwal Dzikiego Granatu | Danilovgrad |
| 12 listopada | Festiwal Jesiennych Kolorów | Luštica Bay |
| 19-20 listopada | Jesienny Festiwal Kolorów i Smaków | Herceg Novi |
| 12-13 listopada | Festiwal Kasztanów | Bar (Ostros) |
| 18-20 listopada | Maraton | Podgorica |
| 25-27 listopada | Festiwal Oliwek | Bar |
| cały listopad | Listopadowe Dni | Tivat |
| listopad (ruchoma data) | Międzynarodowy Festiwal Telewizyjny | Bar |
| listopad (ruchoma data) | Festiwal Pod Starym Drzewem Oliwnym | Bar |
Kulinarne festiwale w Czarnogórze
Dzień Širuna
Budwańska Riwiera nie pozwala sobie ucichnąć i w okresie jesiennym, już od 55 lat organizuje festiwal pod nazwą Dan širun, czyli dzień miejscowej ryby, której połowy od dawna są stałą częścią życia rybaków tych terenów. Dzień ten, czy nawet święto przypada na 8 października i jest obchodzony w starym mieście Budvy. Zaczyna się od defilady w wieczornej porze dnia i kończy koncertem. Nawet najmłodsi znajdą coś dla siebie podczas obchodów, podobnie jak miłośnicy aktywności sportowej. Podczas tego festiwalu na odwiedzających przygotowane byłoy stanowiska z bezpłatnymi „smakołykami”: wino, piwo i oczywiście širun – kolejka była niemała, ale czekać było warto!
Festiwal Jesiennych Kolorów
Kolejnym z festiwali regionu Zatoki Kotorskiej, znów w pobliżu miasta Tivat, jest Festivaljesenih boja, czyli po prostu „Festiwal jesiennych kolorów”. Impreza, odbywająca się w Luštica Bay przy samym morzu, trwa przez kilka weekendów, zaczynając się 12 listopada w roku 2022, i umożliwia degustację i zakup lokalnych specjalitetów, naturalnych produktów kosmetycznych, a także wyrobów ręcznych, szczególnie tych specyficznych dla regionu, jak naprzykład ręcznie robione laleczki. To wspaniała możliwość dla małych sprzedawców, by dać im szansę na rozsławienie swoich produktów. Jednym z najciekawszych bazarów jest na festiwalu zawsze ten, gdzie miejscowi producenci sprzedają swoje wina, których często nie da się zdobyć w innych miejscach, gdyż ich ilość jest bardzo ograniczona. To też doskonała okazja by odwiedzić lokale współpracujące z inicjatywą. Zdjęcia z zeszłorocznego festiwalu mogą zachęcić każdego do odwiedzenia festiwalu.
Jesienny Festiwal Kolorów i Smaków
Pod podobną nazwą funkcjonuje także festiwal w mieście tuż przy granicy z Chorwacją – Herceg Novi, tamtejsza impreza nazywa się Festival boja i ukusa – Jesenja fešta, czyli w przełożeniu „Festiwal koloru i smaku – Jesienna fiesta”. Odbywa się w trakcie jednego weekendu, w roku 2022 przypada to na 19 i 20 listopada. Atrakcje pierwszego dnia to przede wszystkim wystawy powiązane z tematem wydarzenia. W czasie festiwalu, podobnie jak w przypadku innych jesiennych wydarzeń, można zakupić przeróżne regionalne wyroby – od przysmaków miejscowej kuchni aż po rękodzieło. Na zakończenie odbywa się także rowerowa parada kostiumowa, która nosi nazwę „Jesenija štrafta” – „Jesienna parada”. Trudno się oprzeć widokowi nadmorskiej promenady pełnej regionalnych smakołyków.
Festiwal Kasztanów
To jednak nie koniec atrakcji gminy barskiej tego okresu, po dwuletniej przerwie, powrócił festiwal Koštanijada, który w 2022 roku odbywa się 12 i 13 listopada. To wydarzenie ma przypominać odwiedzającym o wielokulturowości okolic Baru i specyficzności smaków tych terenów. Sam festiwal odbywa się w pobliżu Jeziora Szkoderskiego w miejscowości Ostros. Wydarzenie skupia gości przede wszystkim z Czarnogóry, ale także i graniczącej Albanii. Atrakcje to przede wszystkim możliwość degustacji i zakupu miejscowych smakołyków, ale i konkurs literackich o kasztanach, dzięki którym festiwal zyskał swoją nazwę i których można tam spróbować przyrządzonych na różne sposoby. Jedno ze stoisk z poprzedniego festiwalu na pewno jest ucztą dla oczu (i nie tylko) każdego smakosza.
Festiwal w Czarnogórze z oliwkami w roli głównej
Maslinijada, czyli festiwal oliwek odbywający się w Barze pod koniec listopada bądź na początku grudnia, w roku 2022 impreza przypada na 25-27 listopada. Wydarzenie to zwieńcza okres oliwkowy i celebruje trudy podjęte przez wszystkich, aby miejscowi i turyści mogli się cieszyć produktami, które z tych owoców powstają. Wydarzenie odbywa się w mieście Bar, a także w pięknym Starym Barze. Najlepsze stoiska krajowych sprzedawców są podczas wydarzenia nagradzane statuetkami, podobnie jak oliwy miejscowych producentów oraz zależnie od roku pojawiają się także inne kategorie. Poza specjałami wykonanymi z oliwek, na stoiskach pojawiają się także inne miejscowe smakołyki i wyroby.
Festiwal Dzikiego Granatu
Na początku listopada, w roku 2022 przypadło to na 6 listopada, już od 3 lat w miejscowości Donji Zagarač w pobliżu pięknego, ale mniej popularnego wśród turystów, miasta Danilovgrad organizowane są Dani divljeg šipaka – „Dni dzikiego granatu”. Jak można się domyślić wydarzenie jest skupione wokół degustacji miejscowych przysmaków, przede wszystkim tych robionych z granatu, czyli takich jak soki, wina, czy dżemy. Odwiedzający mają też spróbować domowych alkoholi typowych dla terenów Czarnogóry, od piwa do rakiji.
Kulturalne wydarzenia i festiwale w Czarnogórze
Listopadowe Dni w Tivacie
Jedną z najciekawszych i najbardziej różnorodnych atrakcji są Novemberski Dani, czyli po prostu „Listopadowe Dni”’ w mieście Tivat. To coroczne wydarzenie, w trakcie którego odbywają się różne aktywności kulturowe, sportowe i edukacyjne. W roku 2022 początek wydarzenia przypada na 3 listopada, przez cały miesiąc odbywa się powyżej 50 wydarzeń do 30.11. Najważniejszą datą dla festiwalu jest Dan Opštine Tivat (Dzień Gminy Tivat), który przypada na 21 listopada i jest centralnym punktem miesięcznego festiwalu.
Bogaty program wydarzenia
Tego dnia odbywają się najważniejsze ceremonie, takie jak defilada idąca przez miasto, ozdabianie pomnika Palim borcima NOR-a (totem walczących w Narodowej Walce Wyzwoleńczej Jugosławii) wieńcami. Ważnym punktem jest również tradycyjny taniec Kolo Bokeljske mornarice (jego ślady napotkać można już na początku XVI wieku), który jest odtańcowywany na ważniejszych funkcjach w regionie Zatoki Kotorskiej, zwanej powszechnie Boką Kotorską. Poza tradycyjnymi wydarzeniami 21 listopada wiele z atrakcji to np. wieczorki poetyckie, turnieje sportowe, koncerty (przede wszystkim muzyki narodowej), wystawy, przedstawienia teatralne, wykłady, projekcje filmowe i wiele innych atrakcji.
Festiwal to miejsce odpowiednie dla osób od najmłodszych do najstarszych. Do najciekawszych wydarzeń tegorocznego festiwalu należy choćby wystawa fotografii dokumentująca 50 lat wcześniej wspomnianej Bokeljskiej mornaricy, która przypada na 20 listopada. Dla fanów sportów wodnych ciekawym wydarzeniem jest regata, która odbywa się 26 listopada. Do równie ciekawych imprez należą wieczorne koncerty 28 i 29 listopada, przede wszystkim na drugim z nich można usłyszeć narodowe pieśni czarnogórskie i bałkańskie.
Międzynarodowy Dzień Turystyki
Okolice Tivatu w okresie jesiennym mają też do zaproponowania wydarzenie z okazji Międzynarodowego Dnia Turyzmu, przypadającym na 27 września, które odbywa się w tivatskiej gminie. Zaszczyt organizowania obchodów przypadł w roku 2022 wsi Gornja Lastva, której mieszkańcy mieli okazję pokazać potencjał i możliwości rozwoju tego miejsca. Do atrakcji tego dnia należy zwiedzanie miejscowości, w której festiwal się odbywa, wystąpienia lokalnych artystów i degustacje miejscowych przysmaków. Poniżej można zobaczyć otwarcie obchodów przez duet miejscowych muzyczek – flecistki i skrzypaczki.
Jesienny Festiwal Filmowy
Czarnogórskie góry nie zostają jednak dłużne wybrzeżu, oferując dość szeroki wybór festiwali i wydarzeń kulturowych. Wielbiciele złotych jesieni i górskich plenerów również mają możliwość zagospodarowania sobie czasu, obcując z miejscową kulturą.
Do najpopularniejszych wydarzeń kulturowych północy należy Mojkovačka filmska jesen (Filmowa jesień Mojkovaca), czyli niewielki festiwal filmowy, odbywający się w miejscowości Mojkovac, znajdującej się w północnej części kraju, w roku 2022 wydarzenie odbyło się w dniach 26-30 września, wyjątkowo wcześnie, gdyż zwykle ma to miejsce w późniejszych miesiącach. To najważniejsze wydarzenie jesieni w tej części Czarnogóry. Przedstawiane są na nim nie tylko filmy, które zwróciły uwagę krytyków czarnogórskich i bałkańskich, ale też te, które zyskały uznanie na arenie międzynarodowej. Widzowie mają szansę oglądać projekcje w klimatycznej sali kinowej:
Festiwal Książek
Równie popularnym i ważnym wydarzeniem, również kulturowym, jest Sajamknjiga, czyli targ książek w Podgoricy, odbywający się każdego października od 2014 roku w największej w kraju hali sportowej – Bemax Arena. Ważnymi wydarzeniami targu są spotkania z pisarzami, wydawcami i ważnymi osobami ze świata literackiego, przede wszystkim z regionu Bałkanów, ale też z innych części świata, Sajam knjiga w Podgoricy jest bowiem międzynarodowy. Sajam w roku 2022 trwał między 18 a 22 października.
Maraton w Podgoricy
Powiązane z gminą Danilovgrad jest także najważniejsze czarnogórskie wydarzenie sportowe – Podgoričkimaraton odbywający się w roku 2022 w dniach 18-20 listopada, z głównym biegiem dnia ostatniego, i składający się z wielu sportowych wydarzeń, tj. maraton zaczynający się i kończący w Podgoricy, półmaraton z miasta Danilovgrad – bieg równie wymagający jak dłuższy maraton, miejski bieg na 5 kilometrów. W wydarzeniu często biorą udział amatorzy, jest to najstarsze i największe sportowe wydarzenie w tradycji Czarnogóry. Jest też na pewno wyjątkowe pod względem geograficznym, gdyż trasa maratonu znajduje się już częściowo na terenach górzystych. Trasa maratonu ciągnie się przez ponad 42 kilometry przez malownicze okolice Podgoricy:
Jesienne festiwale w Czarnogórze z ruchomą datą
Międzynarodowy Festiwal Telewizyjny
Kolejnym ciekawym wydarzeniem jest Međunarodnitelevizijskifestival (Międynarodowy festiwal telewizyjny) w mieście Bar odbywający się corocznie w listopadzie. Festiwal ten odwiedzany jest przez wszystkie duże bałkańskie stacje telewizyjne, ale też i szerzej poznane, takie jak choćby brytyjskie BBC czy włoski RAI. Główną nagrodą festiwalu jest Grand Prix, reszta z nich podzielona jest na kategorie filmowe. Tymi najbardziej oczekiwanymi w każdym roku są dokumentalne i ekologiczne.
Festiwal Pod Starym Drzewem Oliwnym
Bar w okresie jesiennym ma do zaoferowania także festiwal Susreti pod starom maslinom (Spotkania pod starym drzewem oliwnym), czyli kolejne wydarzenie, które odbywa się w miejscowości Bar na czarnogórskim wybrzeżu zwykle w listopadzie. Celem tego festiwalu w Czarnogórze jest szerzenie kultury wysokiej, poezji, a co za tym idzie w ciągu kilku dni trwania wydarzenia można posłuchać prezentacji książek, czytania poezji m.in. dziecięcej. Typowe dla tej manifestacji są prace literackie na podstawie tematu „Maslina, mir, prijateljstvo”, czyli w przełożeniu „Gałązka oliwna, pokój, przyjaźń”. Swoją nazwę festiwal bierze od wydarzeń przedostatniego dnia, kiedy artyści, poeci oraz wszyscy inni uczestnicy wydarzeń spotykają się pod starym drzewem oliwnym (mającym ponad 2000 lat) w pobliżu Starego Baru. Ostatniego dnia barscy nauczyciele i artyści sadzą młode drzewka oliwne w otoczeniu szkół podstawowych.
Jesienna Czarnogóra rozkoch w sobie kolorami i smakami…
Zastanawiacie się nad jesiennym urlopem? Wszelkie wątpliwości skutecznie rozwiewają te wszystkie kulinarne festiwale w Czarnogórze, do tego cudna słoneczna pogoda (więcej o pogodzie znajdziesz tutaj) niższe ceny apartamentów i biletów lotniczych. Jednak najmocniejszym argumentem jest fakt, że w tym okresie zwiedzanie jest badziej autentyczne, bo podczas tych wydarzeń mamy możlwość spędzić czas z lokalnymi mieszkańcami, a nie nie tłumem turystów.
