Istnienie języka czarnogórskiego wciąż jest poddawane w wątpliwość. Po rozpadzie Jugosławii kwestie językowe stały się poniekąd symbolem i podkreśleniem autonomii powstałych państw, bo tak naprawdę to wszystkie wywodzą się z dawnego języka serbsko-chorwackiego, a różnice między nimi są minimalne.
Język czarnogórski, a serbsko-chorwacki
Rok po odzyskaniu niepodległości (w 2006 roku) rząd Czarnogóry uznał konstytucyjnie język czarnogórski jako jeden z urzędowych obowiązujących w tym kraju. Podkreślając tym zapisem odrębność od języka serbskiego, chorwackiego i bośniackiego. Jedną z konsekwencji powstania zapisu w konstytucji było drukowanie oficjalnych podręczników do nauki tego języka, mimo iż odróżnieniem od serbskiego jest występowanie dodatkowych dwóch liter ś i ź oraz dwusylabowa wymowa ije.
W samej Czarnogórze tylko 36,96% społeczeństwa deklaruje używanie języka czarnogórskiego, bo najczęściej usłyszymy serbski, którym posługuje się 42,88% populacji. Aktualnie prowadzona jest sprawa nadania międzynarodowego kodu językowego. Język czarnogórski możemy studiować na 10 uniwersytetach na świecie.
Kwestię uznania języka czarnogórskiego może słusznie pozostawmy lingwistom. Samemu lepiej zapoznać się z praktyczną jego stroną, z którą przyjdzie nam się zmierzyć podczas urlopu w Czarnogórze.
Język czarnogórski, a język polski
Podróżując po Czarnogórze z pewnością nie będziemy mieli problemów językowych. W kurortach turystycznych większość osób mówi po angielsku, niemiecku lub rosyjsku. Jak nie władamy, którymś z powyższych języków to też nie powinniśmy mieć trudności. Język czarnogórski i polski, należą do tej samej grupy języków słowiańskich, co ułatwia wspólną komunikację.
Wielką uciechą okazują się rozmowy z lokalnymi mieszkańcami, gdy każdy mówi we własnym języku i występuje nic porozumienia. Jest to niewątpliwie duży plus podróżowania po Czarnogórze. Kulturowo i językowo jesteśmy blisko i tą więź wyczuwa się w wielu sytuacjach. Dodatkowo osoby, które nie mówią po angielsku nie muszą się stresować, bo na pewno sobie poradzą rozmawiając po polsko-czarnogórsko-migowemu.
Nauka lokalnych słówek może okazać się dodatkową rozrywką, bo szybko zapamiętujemy podobne słówka. Czasami tylko trzeba uważać na ich odmienne znaczenie, bo język czarnogórski może sprawić nam psikusa 😉
Liczebniki w języku czarnogórskim
0 nula | 8 osam | 50 pedeset |
1 jedan | 9 devet | 90 devedeset |
2 dva | 10 deset | 100 sto |
3 tri | 11 jedanaest | 200 dvesta |
4 četiri | 12 dvanaest | 300 trista |
5 pet | 20 dvadeset | 500 petsto |
6 šest | 30 trideset | 1000 hiljadu |
7 sedam | 40 četrdeset | 1 000 000 milijon |
Dni tygodnia w języku czarnogórskim:
poniedziałek | ponedeljak |
wtorek | utorak |
środa | sreda |
czwartek | četvrtak |
piątek | petak |
sobota | subota |
niedziela | nedelja |
tydzień | nedelja, sedmica |
Miesiące i pory roku w języku czarnogórskim:
styczeń | anuar |
luty | februar |
marzec | mart |
kwiecień | april |
maj | maj |
czerwiec | jun |
lipiec | jul |
sierpień | avgust |
wrzesień | septembar |
październik | oktobar |
listopad | novembar |
grudzień | decembar |
wiosna | proleće |
lato | leto |
jesień | jesen |
zima | zima |
Czas, pory dnia i pytania o godzinę w języku czarnogórskim:
godzina | sat, čas |
rano | ujutro |
wieczór | veče |
noc | noć |
wczoraj | juče |
dzisiaj | danas |
jutro | sutra |
dzień | dan |
miesiąc | mesec |
rok | godina |
po południu | po podne |
wpół do piątej | pola pet |
czwarta piętnaście | cetiri i petnaest |
Która jest godzina? | Koliko je sati? |
Jest druga. | Druga je sati. |
Kierunki i pytania o drogę w języku czarnogórskim:
wschód | istok |
zachód | zapad |
północ | sever |
południe | jug |
daleko | daleko |
blisko | blizu |
zabłądziłem | izgubio |
sam | se |
iść prosto | ići pravo |
zawrócić | vratiti se |
kręcić w lewo/w prawo | skrenuti levo/desno |
Jak dojechać do…? | Kako doći do…? |
Jak dojść pieszo do…? | Kako doći peške do…? |
Gdzie się znajduję… ? | Gde se nalazi…? |
Gdzie jest…? | Gde se nalazi…? |
Transport i komunikacja w języku czarnogórskim:
autobus | autobus |
dworzec autobusowy | autobuska stanica |
dworzec kolejowy | železnička stanica |
kasa biletowa | blagajna |
lotnisko | aerodrom |
metro | metro |
minibus | minibus |
peron | peron |
pociąg | voz |
poczekalnia | čekaonica |
przechowalnia bagażu | garderoba |
przedział | kupe |
przystanek autobusowy | autobuska stanica |
rozkład jazdy | red vožnje |
skrzyżowanie | raskrsnica |
tor | kolosek |
wagon | vagon |
bilet | karta |
odjazdy | odlasci |
przyjazdy | dolasci |
samochód | automobil, auto, kola |
droga | put |
O której odjeżdża pociąg do…? | U koliko kreće/Kad polazi voz za…? |
Zwroty przydatne w hotelu w języku czarnogórskim:
hotel | hotel |
pensjonat | pansion |
łazienka | kupatilo |
prysznic | tuš |
pokój gościnny | soba |
wejście | ulaz |
wyjście | izlaz |
otwarte | otvoreno |
zamknięte | zatvoreno |
do wynajęcia/wypożyczenia | za iznajmljivanje |
Szukam noclegu | Tražim prenoćište |
Macie Państwo wolne pokoje? | Da li imate slobodne sobe? |
Zarezerwowałem pokój na nazwisko | Rezervisao sam sobu na prezime |
Chciałbym wynająć pokój jedno / dwuosobowy | Hoću da iznajmim jedno/dvokrevetnu sobu |
Na 1/2/3 noce/doby | Za jednu/dve/tri noći, na jedan/dva/tri dana |
Czy śniadanie jest wliczone w cenę? | Da li doručak je uračunat u cenu? |
Czy pokój jest z łazienką? | Da li soba ima kupatilo? |
Czy jest ciepła woda? | Da li ima tople vode? |
Rozmówki w języku czarnogórskim:
Dzień dobry | Dobar dan (do godz. 10 rano: Dobro jutro) |
Dobry wieczór. | Dobro veče. |
Do widzenia. | Do viđenja. |
Dobranoc. | Laku noć. |
Jak się masz?/Jak się Pani/Pan ma? | Kako si?/Kako ste? |
Dziękuję, dobrze/ Dziękuję, wspaniale | Hvala dobro/ Hvala odlično |
Dziękuję, nie najlepiej. | Hvala ali nije najbolje. |
Przepraszam. | Izvinite/Pardon (za coś) |
Proszę (podając coś). | Izvolite. |
Dziękuję / bardzo dziękuję. | Hvala/hvala puno. |
Nie ma za co. | Nema na čemu. |
Nie mówię/słabo mówię po… | Ne pričam/slabo pričam na… |
Proszę mówić wolniej. | Molim da pričate sporije. |
Nie rozumiem. | Ne razumem. |
Skąd Pan/Pani jest? | Odakle ste? |
Jestem z Polski/Polakiem/Polką | Ja sam iz Poljske / Poljak / Poljakinja. |
Mieszkam w… | Živim u… |
Jak Panu/Pani na imię? | Kako se zovete? |
Mam na imię… | Zovem se… |
Ile masz lat? Ile ma Pan/Pani lat? | Koliko imaš godina?/Koliko imate godina? |
Mam… lat | Imam… godina |
To mój adres… | To je moja adresa… |
Miło było pana/panią poznać. | Drago mi je što smo se upoznali |
Szczęśliwej podróży. | Srećan put. |
Zwroty przydatne w restauracji i sklepie w języku czarnogórskim:
owoce | voće |
warzywa | povrće |
chleb | hleb |
masło | maslac |
jaja | jaja |
ser | sir |
kiełbasa | kobasica |
woda mineralna | kisela voda |
mleko | mleko |
sok | sok |
herbata/kawa | čaj/kafa |
cukier | šećer |
ryż | pirinač |
makaron | špagete |
ziemniaki | krompir |
ryby | ribe |
mięso | meso |
bez mięsa | bez mesa |
dżem | džem |
piwo | pivo |
wino czerwone/białe, wytrawne /słodkie | crveno/belo vino, suvo/sladko |
zupa | čorba |
sklep spożywczy | prodavnica |
targ z żywnością/bazar | pijaca |
Ile to kosztuje? | Koliko košta? |
Poproszę kilogram/pół kilo | Molim kilo/pola kile |
Poproszę kawę /czarną/z mlekiem | Molim kafu /crnu/s mlekom |
Z cukrem | Sa šećerom |
Bez cukru | Bez šećera |
To wszystko | To je sve |
Co dziś jest w menu? | Šta danas ima u meniju? |
Ile płacę? | Koliko plaćam? |
razem/osobno | zajedno/posebno |
Poproszę menu. | Meni molim. |
Poproszę rachunek. | Račun molim. |
Za mało / za dużo | malo /pre više |
Poproszę coś bez mięsa | Molim nešto bez mesa/ |
nie jem mięsa | ne jedem meso |
jestem wegetarianinem | ja sam vegetarijanac |
smaczne | ukusno |
Smacznego. | Prijatno. |
Na zdrowie! | živeli! |
Uwaga psikus !
Znaczenie po polsku | Znaczenie po czarnogórsku |
dzień dobry | dobar dan (do godz. 10 rano: dobro jutro) |
rok | godina |
iść prosto | ići pravo |
przedział | kupe |
bilet | karta |
Mam… lat | Imam… godina |
Krzesło | Stolica |
Stolica | Glavni grad |
Pracowita | Vredna |
Wredna | Neljubazna |
przygoda | Avantura |
Awantura | Svađa |
narkotyk | Droga |
Droga | Put |
Prosto | Pravo |
Prawo | Desno |
Rano | Jutro |
Jutro | Sutra |
Policzek | Obraz |
Obraz | Slika |
Panieruj | Pohuj |
Przystojniaczek | Frajer |
Może warto zatytuować ten wpis jako rozmówki „w jaki sposób dogadać się w Czarnogórze” lub jakoś inaczej, ponieważ słówka, które Państwo podali to rozmówki serbskie, nie zaś czarnogórskie. Proszę uważać zwłaszcza na jotację. Serdecznie pozdrawiam.
Pani Karolino,
jest Pani pierwszą osobą, która na to zwróciła uwagę. Dziękujemy za sugestie, ale nie zmienimy artykułu, bo wpisuje się w naszą idee opowiadania o Czarnogórze.
Artykuł powstał 2 lata temu, bazując na informacjach od mieszkańców Czarnogóry, przewodników i książek, które udało mi się znaleźć, dodatkowo wygrzebałam w otchłani internetu dokument właśnie opisujący niejednoznaczne stanowisko wśród lingwistów. Jaki wtedy kierunek obrałam? Napisałam artykuł, który ma być przydatny dla przeciętnego turysty. Skoro nawet środowisko lingwistów nie jest jednogłośne i tak samo mieszkańcy. Nasz blog jest prowadzony z pasji do Czarnogóry 🙂 Rozumiem, gdybyśmy nazywali siebie profesjonalistami i oferowali naukę języka, pisali książki itp. wtedy miało by to wielkie znaczenie… Jeżeli ma Pani na tyle wystarczające wykształcenie, wiedzę i chęć to zapraszamy serdecznie do napisania artykułu, który opublikujemy na naszej stornie pod Pani imieniem i nazwiskiem jako gościnny wpis lingwisty 🙂
Pozdrawiam 🙂
Szacunek dla Państwa. Za rok jedziemy do Czarnogóry?
Fajnie się to czyta.
Cześć, zaczynamy się uczyć czarnogórskiego 🙂
Pozdrawiamy
Agata&Paweł z Apetyt na Podróż
Oj to będzie wiele śmiechu podczas tej nauki 🙂
Pozdrawiamy
Dzień dobry. Mam pytanie. Chciałabym nauczyć się języka czarnogórskiego i w związku z tym, czy mogłaby Pani polecić mi jakieś podręczniki dla początkujących? Nie chodzi mi o pisanie elaboratow, ale o dogadanie się mieszkancami Czarnogóry dość płynnie. Z góry dziękuję i pozdrawiam.
Bardzo dziękuję, dla mnie bardzo przydatne i pomocne. Wszystko przepisałam do zeszytu. Kupuje dom w Czarnogórze i zaczynam uczyc się języka przynajmniej podstawowej komunikacji.
Dziękujemy za wiadomość. Skoro kupuje Pani dom to warto poznać nieco języka. Zachęcamy do kontaktu z BLKN na fb lub mejlowo. Prowadzą kurs jezyka serbskiego online. Pozdrawiamy
https://hvala.pl/kurs-jezyka-serbskiego-dla-poczatkujacych-i-zaawansowanych/
Brakuje mi tu wymowy fontecznej 🙂
Pierwszy raz wybieram się do Czarnogóry. Dziękuję za pomocny artykuł. Pozdrawiam.
Cieszymy się, że nasz artykuł pomógł! Nic tylko pozostało życzyć cudnego urlopu! 🙂
Do dziś pamiętam przerażenie w oczach naszej gospodyni na wyspie Rab, gdy opowiadaliśmy jej, że ” Czekaliśmy na prom dwie godziny ” 😀