Jaka jest waluta w Czarnogórze?

Planując wyjazd do Czarnogóry wiele osób nas pyta, jaka obowiązuje waluta w Czarnogórze. Skoro kraj do UE nie należy, to czy na pewno jest to euro? Zgadzamy się, że informacje o lokalnych pieniądzach to ważny etap przygotowywania do wyjazdu. Warto zaopatrzyć się przed wakacjami w podstawowe informację o kraju, który wybraliście na wakacje. W tym artykule chcemy Was wyposażyć w dodatkową wiedzę. Co się działo zanim wprowadzono euro?

Pierwsze próby własnej waluty w Czarnogórze

Pierwsze próby bicia czarnogórskich monet sięgają czasów Piotra II Pietrovicia Njegosza. Podczas jednej ze swoich wizyt we Włoszech, dokąd udał z pisarzem Ljubomirem Nenadoviciem, Njegosz odwiedził w Neapolu bankiera – Karla Rothschilda (ciekawostką jest to, że rodzina „Rothschild” do dziś prowadzi swoje interesy w Czarnogórze). W rozmowie, którą przeprowadzili, bankier był zachwycony pięknem i historią Czarnogóry, jaką pokazał mu czarnogórski władyka. Petar II Petrović Njegosz zmarł w 1851 roku i nie zrealizował swojego pomysłu wybicia pierwszej monety Czarnogóry. Pieniądze krążące w Czarnogórze za czasów Piotra II to m.in. gulden, fjorin, cekin, talir. Co nie zmienia faktu, że niewiele brakowało, a już za czasów Njegosza mielibyśmy w Cetinje, pierwszą lokalną walutę.

Na kongresie berlińskim w 1878 roku Czarnogóra otrzymała długo wyczekiwane, oficjalne, międzynarodowe uznanie niepodległości jako Księstwo Czarnogóry. Poświęciła się sprawom wewnętrznym kraju, z których jednym było aspekt gospodarczy. Przyszedł czas na kolejną próbę stworzenia własnej monety.

W drugiej połowie XIX wieku austriacki talar i fjorin zdominowały rynek. Fjorin pozostawał środkiem płatniczym w Księstwie do maja 1901 roku, kiedy to korona austriacka została wprowadzona jako waluta. Miało to negatywny wpływ na czarnogórską gospodarkę, dlatego rząd szukał pieniędzy i niezależności monetarnej od Austro-Węgier. Przy tej okazji zwracali się również do Wiednia, wspominając o zamiarze bicia złotych, srebrnych i miedzianych pieniędzy, które byłyby zrównane z walutą austriacką.

Perper – pierwsza rodzima waluta w Czarnogórze

Czarnogóra była jednym z ostatnich ówczesnych państw europejskich, które wprowadziło do obiegu własną walutę. Został nią perper czarnogórski – wprowadzony 4 maja 1909 roku, na podstawie postanowienia księcia Mikołaja I. Nowe monety zostały wybite w mennicy w Wiedniu z powodu braku możliwości technicznych uczynienia tego na miejscu. Miało to zapewne, także wpływ na ich wygląd – rzuca się bowiem w oczy pewne podobieństwo do ówczesnej korony austriackiej. Banknoty czarnogórskie zostały wydrukowane również w Austrii.

Obecnie perper jest dosyć rzadką monetą na rynku kolekcjonerskim, a nominały od 5 perperów w górę są prawdziwymi rarytasami numizmatycznymi. Cenna kolekcja monet w walucie czarnogórskiej wystawiona jest na widok publiczny w dawnym pałacu królewskim w Cetinje. 

Dinar – waluta w Czarnogórze i całej Jugosławii

Po zakończeniu I wojny światowej i wchłonięciu Czarnogóry przez Królestwo SHS (Serbów, Chorwatów i Słoweńców), w 1918 roku perper został zastąpiony dinarem w stosunku 1:1.

W roku wybuchu II wojny światowej (1939 r.), na terenie Królestwa Jugosławii zaczęła krążyć albańska waluta lek, a w Zatoce Kotorskiej chorwackie kuny. W 1943 roku, kiedy Włochy skapitulowały, teren Czarnogóry zajęły Niemcy i do końca wojny w użyciu pozostają już tylko marki niemieckie.

Po zakończeniu działań wojennych obszar Czarnogóry wchodzi w skład Jugosławii. Pierwszymi oficjalnymi pieniędzmi w Federalnej Ludowej Republice Jugosławii był dinary, które wydrukowano w Moskwie w roku 1944. Dinar pozostał w użyciu, aż do końcówki XX wieku. W 1963 roku nazwa kraju zmienia się na – Socjalistyczna Federacyjna Republika Jugosławii dalej z dinarem, jako środkiem płatniczym.

Rozpadł Jugosławii, problemy z pieniędzmi

Okres po śmierci marszałka Tito (1980 r.) został zapamiętany z powodu rosnącej inflacji. W obiegu pojawiają się banknoty z wieloma zerami, co było zaledwie początkiem trudnej sytuacji finansowej w kraju. Liczne próby utrzymania systemu zakończyły się niepowodzeniem, co zakończyło się rozpadem Socjalistycznej Federalnej Republiki Jugosławii, a następnie niepodległością niektórych republik i wojną domową w Bośni i Hercegowinie.

W kwietniu 1992 roku Serbia i Czarnogóra utworzyły Federalną Republikę Jugosławii. Pod wpływem wspomnianej wojny domowej będzie przez lata podlegać sankcjom społeczności międzynarodowej, które odczuwalne były w wielu sferach życia nawet w sporcie. Zamknięte granice spowodują jedną z największych znanych inflacji w historii monetarnej. W obiegu znajduje się ogromna liczba banknotów o rosnącej liczbie nominałów. Ubóstwo ludzi rośnie, a miliardy pieniędzy się mnożą. Okres ten określany był jako „czas biednych miliarderów”. Próba uporządkowania finansów i dinarów jugosłowiańskich jako oficjalnej waluty miała miejsce w roku 1994 za czasów Dragoslava Avramovicia, prezesa Narodowego Banku Jugosławii. On i jego współpracownicy próbowali uratować gospodarkę. Nastąpiła chwilowa poprawa sytuacji gospodarczej w kraju, ale sankcje i wojna nie pozwoliły na poprawę stanu rzeczy.

Marki niemieckie – krótka historia tej waluty w Czarnogórze

Aby chronić interesy gospodarcze Czarnogóry, rząd pod koniec XX wieku postanowił o wprowadzeniu systemu dwuwalutowego, w którym funkcjonowała niemiecka marka i dinar (potężna hiperinflacja w 1999 roku). Gdy oszacowano, że w obiegu jest wystarczająca ilość marek niemieckich, zdecydowano, że od 1 stycznia 2001 r. jedynym środkiem płatniczym będą właśnie marki niemieckie. Poprawiła się sytuacji w sektorach monetarnym, finansowym i bankowym Czarnogóry, co spowodowało zwiększenie zaufania obywateli do nowego reżimu.

W dniu 1 stycznia 2002 roku euro zostało oficjalnie wprowadzone do obiegu w wielu krajach europejskich, w tym w Niemczech, gdzie do tej pory były marki niemieckie. W ten sposób przestały być prawnym prawnym środkiem płatniczym. Po tych wydarzeniach Czarnogóra podjęła decyzję o oficjalnym i jednostronnym przyjęciu euro, najpierw jako równoległy prawny środek płatniczy z markami niemieckimi. Główne motywy były takie same jak poprzednio – zapewnienie stabilności monetarnej i dalsze unikanie wysokiej hiperinflacji jak w poprzednich dekadach.

Euro – aktualna waluta w Czarnogórze

Od marca 2002 roku euro jest jedynym środkiem płatniczym w Czarnogórze. W dwóch państw niebędących członkami wspólnoty (jeszcze w spornej Republice Kosowa) przyjęto euro bez porozumienia z Bankiem Centralnym Unii Europejskiej. Wyraziła ona niezadowolenie z tych jednostronnych euroizacji, ale wykorzystanie waluty w obu krajach i tak następowało. Do tej pory nie ma oficjalnych powiązań, ani umów między Czarnogórą, a Europejskim Bankiem Centralnym zatwierdzających stosowanie euro jako oficjalnej waluty.

Każdy z krajów strefy euro ma wspólny rewers, przedstawiający mapę Europy, ale niektóre z nich mają swój własny wzór na awersie, co oznacza, że każda moneta ma w obiegu wiele różnych wzorów jednocześnie. Cztery europejskie państwa używające euro za zgodą UE używają jako swoją walutę (Andora, Monako, San Marino i Watykan), mają również prawo bić monety z własnymi wzorami po przeciwnej stronie.

W przeciwieństwie do „oficjalnych” członków strefy euro, Czarnogóra nie ma tego pozwolenia, a zatem nie ma własnej strony narodowej na awersie. Używane tutaj są banknoty i monet istniejące już w obiegu.

Zawiła historia waluty

Kwestia waluty w Czarnogórze jest dla wielu z nas sporym zaskoczeniem. W sumie nie tylko tutaj, bo jak się przyjrzymy Bałkanom to mamy pełen wachlarz walutowy, od kolory do wyboru jest w czym przebierać. Sąsiadka Chorwacja która jest w UE nie ma euro tylko kuny, Albania ma leki, które nie pomagają na ból głowy, Serbia jako jedyna utrzymała element po Jugosławii czyli dinary, w Bośni przez marki konwertybilne można język sobie połamać… a w Czarnogórze płacąc w euro, totalnie zapomnieć, że jesteśmy poza UE.

Waluty w Czarnogórze XX i XXI wiek

• do 1909 : gulden, fjorin, cekin, talir
• od 1909 : perper czarnogórski
• od 1918 : dinar
• od 1939 : dinar, leki albańskie, kuny chorwackie
• 1943 – 1945 : marki niemieckie
• 1945 – 1999 : dinar
• 1999 – 2001 : dinar i marki niemieckie
• 2001 roku : marki niemieckie
• od 2002 roku: euro

Dojc kafa

Opowieść o walucie czarnogórskiej jest równie skomplikowana jak jej cała historia. Temat nas bardzo zainteresował, dlatego w artykule pojawiło się tło historyczne. Jak to się przekłada na współczesność? Wielu mieszkańców przy rakii odświeża wspomnienia, gdy nad czarnogórskim niebem latały samoloty wypchane najpierw markami niemieckimi, a potem euro. W sumie szkoda by było wymazać takie smaczki z pamięci i trochę trudno, bo przypominają się nam, nawet zamawiając espresso z mlekiem czyli dojc kafa. No właśnie skąd się wzięła nazwa tej kawy? Kosztowała kiedyś jedną markę i tak mieszkańcy ją ochrzcili. Marki zniknęły, kawa kosztuje więcej, ale nazwa została. Nie zdziwcie się widząc tę nazwę w menu.